Η περίοδος του Τριωδίου και η Κυριακή των Απόκρεω

«Ὁ δημιουργός τῶν ἄνω καί τῶν κάτω,
τρισάγιον μέν ὕμνον ἐκ τῶν ἀγγέλων,
τριῴδιον δέ παρ᾽ ἀνθρώπων δέχου».

έ τούς στίχους αὐτούς προοιμιάζονται τά συναξάρια τῆς περιόδου τοῦ Τριῳδίου. Ὁ οὐράνιος καί ὁ ἐπίγειος κόσμος, οἱ ἄγγελοι καί οἱ ἄνθρωποι, συνάπτονται σέ κοινή συμφωνία. Οἱ ἄγγελοι ψάλλουν στόν δημιουργό των, τόν «δημιουργό τῶν ἄνω», τόν τρισάγιο ὕμνο. Μαζί μέ αὐτούς ἑνώνονται καί οἱ φωνές τῶν ἀνθρώπων, πού ἔρχονται καί αὐτοί νά ψάλουν στόν δημιουργό των, τόν «δημιουργό τῶν κάτω», τριῳδίους ὕμνους.

Ἀπό αὐτούς τούς τριωδίους ὕμνους, τά «τριῴδια», ἔλαβε τό ὄνομά της ἡ μεγάλη περίοδος τοῦ λειτουργικοῦ ἔτους, πού κινεῖται μαζί μέ τό Πάσχα καί τό περιβάλλει σάν προεόρτιος καί μεθέορτος περίοδος. Γιατί ὅλο αὐτό τό τμῆμα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους παλαιότερον ἐχαρακτηρίζετο μ᾽ αὐτό τό ὄνομα: «Τριῴδιον».

Περισσότερα...

Ἅγιος Νικόλαος ὁ Πλανᾶς (2 Μαρτίου)

Ἅγιος Νικόλαος γεννήθηκε στή νῆσο Νάξο τῶν Κυκλάδων τό ἔτος 1851 μ.Χ., ἀπό τόν Ἰωάννη καί τήν Αὐγουστίνα, τό γένος Μελισσουργοῦ. Οἱ εὐσεβεῖς γονεῖς του τόν ἀνέθρεψαν μέ παιδεία καί νουθεσία Κυρίου.
Ἀπό τήν παιδική του ἡλικία ἐξέφρασε τήν ἔφεση καί τήν ἀγάπη του πρός τά ὅσια καί τά ἱερά. Ἦταν φιλακόλουθος καί διακονοῦσε πάντοτε στό ἱερό τόν παππού του ἱερέα Γεώργιο Μελισσουργό. Προορισμένος ἀπό τόν Θεό νά γίνει λειτουργός τῶν ἁγίων μυστηρίων Αὐτοῦ μετεῖχε ἀδιάλειπτα στή λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας μέ νηστεία, προσευχή καί ἀγρυπνία.
Μετά τόν θάνατο τοῦ πατέρα του ἦλθε μέ τήν μητέρα του καί τήν ἀδελφή του στήν Ἀθήνα, ὅπου ἔγινε προστάτης αὐτῶν. Νυμφεύθηκε, χήρευσε ὅμως νωρίς. Ἡ πρεσβυτέρα του ἀπεβίωσε μόλις γεννήθηκε τό παιδί τους, ὁ Γιαννάκης, πού τό μεγάλωσε μόνος.
Ὁ Κύριος δέν βράδυνε νά τόν ἀναδείξει λειτουργό τῆς Ἐκκλησίας του καί τόν κατέστησε εὔθετο καί εὔχρηστο στό Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Χειροτονεῖται διάκονος στίς 28 Ἰουλίου 1879, στό ναό Μεταμορφώσεως τῆς Πλάκας καί μετά ἀπό πέντε χρόνια, στίς 2 Μαρτίου 1884, χειροτονεῖται Πρεσβύτερος στό ταπεινό ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγίου Ἐλισσαίου, στό Μοναστηράκι. Διακονεῖ στό ἱερό θυσιαστήριο ἐπί πενήντα χρόνια περίπου (1884 – 1932), στούς ναούς καί τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος, κοντά στόν Ἰλισσό ποταμό καί τῆς ἀκόμη φτωχότερης καί ἀπόμερης τότε ἐκκλησίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου τοῦ λεγόμενου «Κυνηγοῦ», στή σημερινή ὁδό Βουλιαγμένης. Διακρίθηκε ὡς ὁ λειτουργικότερος ἱερεύς, ἄνθρωπος προσευχῆς, τοῦ ὁποίου ἡ ζωή ὑπῆρξε καί ἀναδείχθηκε συνεχής διακονία τοῦ Θυσιαστηρίου. Ἀπό «φυλακῆς πρωίας μέχρι νυκτός» παρέμενε στό ναό. Ἦταν ἀφιλάργυρος κατά τόν τρόπο καί πλήρης ἔργων ἀγαθῶν καί ἐλεημοσύνης. Τοῦ ἀρκοῦσε γιά τροφή λίγο ψωμί καί λίγα χόρτα, τά ὁποῖα συνέλεγε ὁ ἴδιος καί, κάποιες φορές, λίγο γάλα πού τοῦ πρόσφεραν βοσκοί στήν ἐρημική τότε περιοχή τῆς ἐνορίας του. Ἀλησμόνητες παρέμειναν οἱ ἀγρυπνίες τίς ὁποῖες τελοῦσε στό ναό τοῦ Ἁγίου Ἐλισσαίου Ἀθηνῶν. Ἀναφέρονται καί μαρτυρίες παιδιῶν, ὅτι τόν ἔβλεπαν κατά τήν διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας μεταρσιωμένο νά στέκεται ὑπεράνω τῆς γῆς. Μαρτυρίες δέ περιφανῶν λογίων, ὅπως τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη καί Ἀλέξανδρου Μωραϊτίδη, πού ἔψαλλαν στίς ἀγρυπνίες τίς ὁποῖες τελοῦσε, ἐξαίρουν τήν σπάνια καί ἁγία ἱερατική αὐτοῦ προσωπικότητα.
Ὁ παπα-Νικόλας, ὁ λεγόμενος «ἁπλοῦς», ζοῦσε μέσα στήν χαρά τῆς Θείας Εὐχαριστίας, τήν ὁποία τελοῦσε ἀνελλιπῶς κάθε ἡμέρα, ὅπως τήν ὅριζαν οἱ λειτουργικοί κανόνες καί τήν παρέτεινε ἐπί πολλές ὧρες, γιά νά ἔχει τήν πνευματική της ἀπόλαυση. Πάντα ἀνταποκρινόταν στό γνήσιο Ὀρθόδοξο φρόνημα καί τελοῦσε πανηγυρικά τό Μυστήριο τῆς ἐλεύσεως καί παρουσίας τοῦ Ἀναστημένου Κυρίου, πού ἀποκαλύπτει τόν ἑαυτό Του ὅπως τότε στό Μυστικό Δεῖπνο. Ἡ χαρά τῆς Ἀναστάσεως, πού βρίσκεται στήν καρδιά τῆς Εὐχαριστίας, γινόταν ὀντολογική ἀναψυχή καί ἀγαλλίαση στόν φλεγόμενο ἀπό θεία Ἀγάπη Γέροντα. Ἡ μέθεξή του στήν πασχάλια χαρά τόν συνέπαιρνε. Δέν ἦταν γι’ αὐτόν ἕνα ἁπλό ἐφημεριακό καθῆκον. Πρόφαση ἦταν τό ἐπί ὧρες παρατεινόμενο μνημόσυνο τῶν ζωντανῶν καί τῶν κοιμηθέντων, ἀπό τόν ὄγκο τῶν σημειωμάτων πού κρατοῦσε πάντα σέ ἕνα δισκάκι. Στήν πραγματικότητα δέν ἤθελε νά διακόψει ποτέ τήν χαρά τῆς Τράπεζας τῆς Εὐχαριστίας, τή θέα τοῦ Ἀναστημένου Σώματος καί Αἵματος τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ ἀείμνηστος Γέροντας, ἀφοῦ ἔφθασε στά 82 του χρόνια καί ἔδωσε πρωτοφανή στόν αἰώνα μας μαρτυρία οὐρανίων χαρισμάτων, ὁσιότητος, ταπεινώσεως, ἁπλότητος, διακρίσεως, ἐλεημοσύνης, ἀσκήσεως καί κατά Θεόν σοφίας, ἀφοῦ στάθηκε ὁ μοναδικός προστάτης χιλιάδων ὀρφανῶν καί πτωχῶν καί ἔφθασε σέ ὕψος θείας τελειότητος, κοιμήθηκε ὁσίως μέ εἰρήνη τό ἔτος 1932 μ.Χ.
Ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου ἱερέως Νικολάου τοῦ Πλανᾶ, ὕστερα ἀπό ἀπόφαση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τιμᾶται κατά τήν πρώτη Κυριακή τοῦ Μαρτίου, διά μεταθέσεως ἐκ τῆς κυριώνυμης ἡμέρας αὐτοῦ.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx

Ἁγία Εὐθαλία ἡ Παρθενομάρτυς (2 Μαρτίου)

Ἁγία Μάρτυς Εὐθαλία καταγόταν ἀπό τή Σικελία καί ζοῦσε στούς Λεοντίνους. Ἡ μητέρα της, πού ὀνομαζόταν καί αὐτή Εὐθαλία, ἔπασχε ἀπό αἱμορραγία. Μία μέρα φάνηκαν στόν ὕπνο της οἱ Ἅγιοι Ἀλφειός, Φιλάδεφος καί Κυπρίνος († 10 Μαΐου) καί εἶπαν σέ αὐτήν, ὅτι θά θεραπευθεῖ μόνο ἐάν πιστέψει στόν Χριστό καί βαπτισθεῖ. Ἡ γυναῖκα πραγματικά πίστεψε καί βαπτίσθηκε. Ὁ εἰδωλολάτρης υἱός αὐτῆς Σιρμιλιανός, ὅταν τό ἄκουσε αὐτό, ἐπιτέθηκε κατά τῆς μητέρας του γιά νά τήν πνίξει. Ἐκείνη ὅμως διέφυγε μέ τήν βοήθεια τῆς δούλης της. Τότε ἡ Μάρτυς Εὐθαλία ἔλεγξε μέ δριμύτητα τόν ἀδελφό της γιά τήν πράξη του αὐτή. Ἐκεῖνος, μόλις ἄκουσε ὅτι καί αὐτή ἦταν Χριστιανή, τήν παρέδωσε σέ ἕναν ὑπηρέτη, γιά ἀτιμία καί στήν συνέχεια μέ τά ἴδια του τά χέρια τήν ἀποκεφάλισε.
Ἔτσι ἡ Μάρτυς Εὐθαλία εἰσῆλθε στή χαρά τοῦ Κυρίου της. Ἦταν τό ἔτος 252 μ.Χ.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx

Ἅγιος Θεόδοτος ὁ Ἱερομάρτυρας Ἐπίσκοπος Κυρηνείας Κύπρου (2 Μαρτίου)

Ἅγιος Ἱερομάρτυς Θεόδοτος ἔζησε τόν 4ο αἰώνα μ.Χ., τότε πού τό νησί τῆς Κύπρου ἦταν ὑποδουλωμένο στούς Ρωμαίους. Ὁ Ἐπίσκοπος Θεόδοτος, ἄνθρωπος ταπεινός καί φλογερός στήν πίστη, φιλόθεος καί φιλάνθρωπος, ἦταν ἕνα ἀληθινό δῶρο Θεοῦ γιά τό πολυβασανισμένο νησί. Στό ἱερό πρόσωπό του ὅλοι ἔβλεπαν τόν οἰκεῖο πατέρα καί τοῦ πραοτάτου Χριστοῦ τό γνησιότατο μιμητή.
Ὅμως οἱ Ἐθνικοί δέν μποροῦσαν νά ἀντέξουν τήν παρουσία καί τή δράση τοῦ Ἁγίου. Ἔτσι μέ διαταγή τοῦ ἐπάρχου Σαβίνου ὁ Ἅγιος συλλαμβάνεται καί ὁδηγεῖται ἐνώπιόν του. Ὁ ἡγεμόνας τόν καλεῖ νά ἀρνηθεῖ τήν πίστη του στόν Χριστό καί νά θυσιάσει στά εἴδωλα. Ἡ ἀπάντηση τοῦ Ἁγίου χαρακτηρίζεται ἀπό ἀνδρεία: «Ἄρχοντα, τήν πίστη μου πρός τόν Χριστό δέν τήν ἀρνοῦμαι. Τό χρυσάφι ποτέ δέν τό ἀνταλλάσουμε μέ τό χῶμα. Χῶμα ἄχρηστο εἶναι καί τά εἴδωλα πού λατρεύετε ἐσεῖς. Σέ λίγο καιρό ἡ βασιλεία τῶν θεῶν σου θά ἐκλείψει. Ἡ Βασιλεία τοῦ Χριστοῦ εἶναι αἰώνια καί ἄφθαρτη καί θά ἐξαπλωθεῖ σέ ὅλο τόν κόσμο. Σ’ αὐτή τή Βασιλεία ὑπάρχει θέση καί γιά σένα καί γιά ὅλους».
Ἐξοργισμένος ὁ ἔπαρχος διατάσσει νά ἀρχίσουν τά βασανιστήρια. Οἱ στρατιῶτες ἀπεκδύουν τόν Ἄγιο καί τόν κτυποῦν μέ τά μαστίγια ἀπό νεῦρα βοδιοῦ. Ἡ σιωπή καί ἡ καρτερία τοῦ Ἱερομάρτυρος ἐξοργίζει περισσότερο τόν ἀνάλγητο ἡγεμόνα, ὁ ὁποῖος δίδει ἐντολή γιά δεύτερο βασανιστήριο. Οἱ δήμιοι βυθίζουν στό σῶμα τοῦ Ἁγίου σιδερένια νύχια καί τό ξεσκίζουν. Καί ὁ Ἅγιος ἀνοίγει τό στόμα του, γιά νά ψελλίσει: «Κύριέ μου, συγχώρησέ τους...». Τά λόγια του συγκλονίζουν τίς καρδιές τῶν δημίων, πού ὁμολογοῦν: «Εἴμαστε καί ἐμεῖς Χριστιανοί». Ὁ ἡγεμόνας ἔντρομος καί βλέποντας τό λαό ἀγανακτισμένο δίδει ἐντολή νά κλείσουν τόν Ἅγιο στή φυλακή, πού σέ λίγες ἡμέρες μεταποιεῖται σέ οἶκο Θεοῦ. Ἡ ἀρετή τοῦ Ἁγίου ἐδάμασε τήν κακία. Ἐνίκησε τήν ἁμαρτία. Οἱ φυλακισμένοι ἔχουν τώρα δεχθεῖ στήν καρδιά τους τήν ἐπίσκεψη τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ.
Μέ τήν ἀνάρρηση τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου στό θρόνο τῆς αὐτοκρατορίας καί τό διάταγμα περί ἀνεξιθρησκείας (Μεδιόλανα, 313 μ.Χ.) ὁ Ἅγιος Θεόδοτος ἐλευθερώνεται καί ἐπιστρέφει στό ποίμνιό του. Μετά ἀπό δύο χρόνια θεοφιλοῦς ἀρχιερατίας ὁ Ἅγιος ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη καί Ἄγγελοι παρέλαβαν τήν ψυχή του, γιά νά τήν ὁδηγήσουν μπροστά στό θρόνο τοῦ Θεοῦ.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx

Ἅγιος Ἡσύχιος ὁ Συγκλητικὸς (2 Μαρτίου)

Ἅγιος Ἡσύχιος ἔζησε κατά τούς χρόνους τοῦ αὐτοκράτορος Μαξιμιανοῦ (286 – 305 μ.Χ.) καί κατεῖχε τό ἀξίωμα τοῦ Συγκλητικοῦ. Ὅταν διά διατάγματος τοῦ Μαξιμιανοῦ ξέσπασε ὁ διωγμός κατά τῶν Χριστιανῶν καί οἱ κατέχοντες ἀνώτερα ἀξιώματα Χριστιανοί ἀπαγορεύθηκε νά φέρουν ζώνη καί στολή, τότε ὁ Ἅγιος προτίμησε νά περιφρονήσει ὅλες τίς τιμές τῆς πρόσκαιρης δόξας, ἀπέβαλε τά ἐνδύματα καί τή ζώνη τοῦ ἀξιωματικοῦ καί ἐνδύθηκε ταπεινά καί ἄσημα.
Ὅταν ὁ αὐτοκράτορας ἔμαθε τί εἶχε γίνει ὀργίσθηκε καί διέταξε νά δέσουν στόν λαιμό τοῦ Ἁγίου βαριά πέτρα καί νά τόν ρίξουν στό ποτάμι.
Ἔτσι ὁ Ἅγιος Ἡσύχιος ἔλαβε τό στέφανο τῆς μακαρίας δόξας τοῦ Θεοῦ.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’. Τόν τάφον σου Σωτήρ.
Ἄξιας κοσμικῆς, ἀπορρίψας τό κλέος, τήν δόξαν τοῦ Χριστοῦ, ὡμολόγησας χαίρων, Ἡσύχιε πανένδοξε, Ἀθλητῶν ἐγκαλλώπισμα· ὅθεν ἔφερες, ὥσπερ τιμήν τήν αἰσχύνην, καί τόν θάνατον, ἐν πνιγμονῇ τῶν ὑδάτων, δυνάμει τοῦ Πνεύματος.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’.
Ὁ Μάρτυς σου, Κύριε, ἐν τῇ ἀθλήσει αὐτοῦ, τό στέφος ἐκομίσατο τῆς ἀφθαρσίας ἐκ σοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, ἔχων γάρ τήν ἰσχύν σου, τούς τυράννους καθεῖλεν, ἔθραυσε καί δαιμόνων τά ἀνίσχυρα θράση, Αὐτοῦ ταῖς ἰκεσίαις, Χριστέ ὁ Θεός, σῶσον τάς ψυχάς ἡμῶν.

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. β’. Τήν ὑπέρ ἡμῶν.
Τούς ἀθλητικούς, ἀγῶνας ἰχνηλάτησας, πρός θεουργικήν, ἀγάπην ἀναπτερώθης, καί τῆς ἄνω Συγκλήτου, ἐδείχθης ὁμότιμος, ἀρνησάμενος τήν πρόσκαιρον, καί ζωῆς πρός ὕδωρ ἔφθασας, ποταμοῦ ῥιφείς τοῖς ῥεύμασιν, Ἡσύχιε Ἀθλητά, εὐσεβῶν πρεσβευτά.

Μεγαλυνάριον.
Βουλάς ἀσεβούντων ὑπεριδών, ἐν βουλῇ Κυρίου, ἐπορεύθης θεοπρεπῶς, καί ἀνδραγαθήσας, Ἡσύχιε ἐν ἄθλοις, λαμπρῶς ἐμεγαλύνθης, δόξῃ τῇ κρείττονι.

Ὅσιος Ἰωακεὶμ ὁ Ἰθακήσιος (2 Μαρτίου)

Ὅσιος Ἰωακείμ, κατά κόσμο Ἰωάννης Πατρίκιος, γεννήθηκε στόν οἰκισμό Καλύβια τῆς Ἰθάκης ἀπό εὐσεβεῖς καί ἐνάρετους γονεῖς, τόν Ἄγγελο καί τήν Ἁγνή.
Ὁ Ἰωάννης σέ μικρή ἡλικία ἔχασε τήν μητέρα του. Ὁ πατέρας του νυμφεύθηκε καί πάλι, ἀλλά ἡ μητριά τοῦ Ἰωάννου τόν ταλαιπωροῦσε καί τόν βασάνιζε. Ὁ Ἅγιος, τά δύσκολα αὐτά χρόνια, ἀσκήθηκε στήν ὑπομονή καί τήν ταπείνωση, βρίσκοντας καταφύγιο στήν προσευχή, στό ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος καί στήν μελέτη τῶν ἱερῶν βιβλίων.
Στήν ἐφηβική του ἡλικία ἐργάσθηκε ὡς ναυτικός στό καΐκι τοῦ πατέρα του, προκαλώντας τόν σεβασμό καί τήν ἐκτίμηση τοῦ πληρώματος γιά τίς ἀρετές καί τό ἦθος του.
Σέ κάποιο ἀπό τά ταξίδια του βρῆκε καταφύγιο στό Ἅγιον Ὄρος. Ἐκεῖ, στή Μεγίστη μονή Βατοπεδίου κείρεται μοναχός καί λαμβάνει τό ὄνομα Ἰωακείμ.
Μέ τήν ἔναρξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως ὁ ἡγούμενος τῆς μονῆς ἐπιλέγει τόν Ὅσιο καί τόν ἀποστέλλει ἱεροκήρυκα στήν Πελοπόννησο. Ἐκεῖ ὁ Ἅγιος διδάσκει, καθοδηγεῖ, στηρίζει καί ἐνθαρρύνει τούς Ἕλληνες. Ἐπιπλέον, μέ τό καΐκι τοῦ ἐκ Κεφαλληνίας παπα-Γιάννη Μακρῆ, μεταφέρει ἀπό τήν Πελοπόννησο στά Ἑπτάνησα γέροντες καί γυναικόπαιδα, σώζοντάς τους ἀπό τίς ἐπιδρομές τοῦ Ἰμπραήμ.
Περί τό 1827 ὁ Ὅσιος Ἰωακείμ φθάνει στήν ἀγγλοκρατούμενη πατρίδα του Ἰθάκη. Γιά 49 χρόνια διακονεῖ μέσα στόν κόσμο καί προφυλάσσει ἀπό τήν ἁμαρτία, τήν πλάνη, τήν αἵρεση. Ἀναφέρονται περιπτώσεις πού ὁ Ἅγιος προσευχόταν καί βρισκόταν ἐπάνω ἀπό τό ἔδαφος, πλημμυρισμένος ἀπό οὐράνιο φῶς. Ὁ Θεός τοῦ χαρίζει τό διορατικό χάρισμα καί ἔτσι γίνεται ὁ σύμβουλος, ὁ παιδαγωγός ἐν Χριστῷ καί ὁ ἰατρός τῶν Ἰθακησίων.
Ἔτσι ἀφοῦ ἔζησε ὁ Ὅσιος Ἰωακείμ, κοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό ἔτος 1868.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx